Jak wygląda rozprawa w sprawie karnej?
02 mar 2020
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że postępowanie karne dzieli się na cztery etapy. Pierwszy etap rozpoczyna postępowanie przygotowawcze, które jest prowadzone przez organy ścigania, tj. policję, prokuraturę w formie dochodzenia bądź śledztwa. Drugi etap stanowi postępowanie główne, które toczy się przed sądem I instancji. Na skutek wniesienia środka odwoławczego - apelacji, dochodzi do kolejnego etapu, w którym sprawa jest rozpoznawana na nowo przed sądem II instancji. Ostatnim stadium jest postępowanie wykonawcze.
Postępowanie sądowe - rozprawa karna - adwokat
Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, sprawa zostaje umorzona, bądź skierowana do sądu. Postępowanie sądowe rozpoczyna wstępna kontrola aktu oskarżenia. Prezes sądu bada, czy zostały spełnione wszystkie przesłanki formalne, a w razie ich braku, bądź stwierdzenia podstaw do umorzenia, zwraca akt oskarżenia prokuratorowi do jego poprawienia bądź uzupełnienia. W przypadku, gdy akt oskarżenia spełnia wszystkie wymogi przewidziane prawem, sąd doręcza oskarżonemu odpis aktu oskarżenia ze stosownymi pouczeniami o prawach i obowiązkach, jakie mu przysługują i wzywa do złożenia w ciągu 7 dni wszystkich wniosków dowodowych. Oskarżony w ciągu 7 dni może również wnieść pisemną odpowiedź na akt oskarżenia. Następnie prezes sądu wyznacza termin rozprawy.
Postępowanie w sprawie o przestępstwo
Rozprawa jest najważniejszą częścią postępowania. Stronami procesu jest oskarżyciel oraz oskarżony, który pouczony o swoich prawach, może skorzystać z ustanowienia obrońcy. Adwokat od spraw karnych będzie reprezentował oskarżonego w sądzie i podejmował w jego imieniu wszystkie czynności w sprawie. W myśl obowiązujących przepisów, rozprawę rozpoczyna wywołanie sprawy, a następnie przewodniczący sprawdza, czy wszyscy się stawili i czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy. Przewód sądowy rozpoczyna się od odczytania oskarżonemu aktu oskarżenia i zwięzłego przedstawienia zarzutów, a następnie poucza się oskarżonego o prawie do składania wyjaśnień, odmowy ich składania, zadawania pytań oraz składania wniosków dowodowych. Po złożeniu przez oskarżonego wyjaśnień, sąd prowadzi postępowanie dowodowe, m.in. z zeznań świadków, opinii biegłych oraz innych dokumentów wskazanych przez obrońcę oskarżonego. Końcowy etap postępowania karnego to wydanie wyroku. Przed nim następują głosy końcowe, czyli tzw. mowa końcowa, którą wygłasza oskarżyciel, obrońca oskarżonego, oraz oskarżony. Wydanym wyrokiem, sąd kończy postępowanie i może uniewinnić oskarżonego, od popełnionego czynu, umorzyć postępowanie, warunkowo umorzyć postępowanie, bądź skazać oskarżonego.
Jakie kary orzeka sąd skazując oskarżonego?
Zgodnie z Kodeksem karnym, sąd może orzec wobec oskarżonego karę grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności, bądź karę dożywotniego pozbawienia wolności.
- Grzywna - sąd wymierza ją w stawkach dziennych, przyjmując od 10 do 540 stawek, przy czym wysokość jednej stawki mieści się w granicach od 10 zł do 2000 zł.
- Ograniczenie wolności - sąd wymierza ją w miesiącach lub latach. Kara trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata. Ograniczenie wolności polega na obowiązku wykonywania nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin w miesiącu albo na potrącaniu od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę. Sąd orzeka obowiązki i potrącenia łącznie lub osobno. Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone tylko wobec osoby pracującej.
- Pozbawienie wolności - karę wymierza się w miesiącach i latach (od miesiąca do 15 lat).
Apelacja i zażalenie - środki zaskarżenia w sprawie karnej
Postępowanie karne przewiduje kilka środków prawnych, które pozwalają wzruszyć zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie, są nimi: apelacja, zażalenie oraz sprzeciw. W przypadku skazania oskarżonego, przysługuje mu prawo wniesienia odwołania - apelacji do sądu II instancji. W pisemnym środku zaskarżenia, oskarżony, bądź obrońca oskarżonego, podnosi zarzuty dotyczące dokonanych przez sąd I instancji uchybień wraz z ich uzasadnieniem, czyli wskazaniem, dlaczego nie zgadza się z zapadłym wyrokiem karnym.
Zażalenie przysługuje do zaskarżania niektórych postanowień i zarządzeń sądu. Ponadto istnieje możliwość wniesienia sprzeciwu wobec wydanego postanowienia lub zarządzenia sądu, a także sprzeciwu wobec wydanego wyroku nakazowego. Sąd w wyroku nakazowym może skazać oskarżonego na karę grzywny albo ograniczenia wolności.
Kasacja i wznowienie postępowania
Kasacja i wznowienie postępowania należą do nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Kasacja przysługuje stronie od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie w sprawie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego. Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu. Rzecznik Praw Dziecka wnosi kasację, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka.
Wznowienie postępowania jest drugim nadzwyczajnym obok kasacji środkiem zaskarżenia prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie karne. Wznowienie postępowania może nastąpić z urzędu lub na wniosek strony.